Thuốc mê có tác dụng gây mê cá, tôm trong vận chuyển, sinh sản và các hoạt động chăm sóc sức khỏe (tiêm vắc-xin, phân cỡ...).
Tại sao cần gây mê cho cá
Gây mê là một phương pháp y học, còn gọi là vô cảm, kích thích đến hệ thần kinh, làm cá mất cảm giác, bất hoạt cá trong một thời gian mong muốn. Cá rất dễ xây xát hay bị sốc khi được vận chuyển và sử dụng các hóa chất trị bệnh. Do đó, gây mê trên cá thường diễn ra với mục đích hạn chế tổn thương trong quá trình vận chuyển, kiểm tra, chẩn đoán bệnh hoặc trong sinh sản.
Cá phải chịu áp lực rất lớn trong quá trình vận chuyển, đánh bắt. Điều này gây ra sự căng thẳng và tổn thương, làm ảnh hưởng đến các phản ứng sinh lý và sinh hóa trên cá. Để cá đẹp, không bị trầy xước, bong tróc trên da thì việc gây mê những loài cá “ hiếu động” khi vận chuyển là một điều cần thiết. Ngoài ra, khi tiêm thuốc cho cá hay khi vuốt trứng sinh sản cũng cần gây mê cho cá để tránh trường hợp cá dãy dụa, ảnh hưởng đến kết quả công việc.
Lưu ý khi sử dụng thuốc mê cho cá
Quan trọng nhất là sự an toàn của người trực tiếp thực hiện gây mê và sự an toàn cho người sử dụng loại thủy sản được gây mê đó. Đối với hoạt động vận chuyển, tỷ lệ sống và tình trạng sức khỏe cá sau đó được xem là thước đo tác dụng của thuốc mê. Ngoài ra còn có yếu tố màu sắc của cá, mùi vị cá chết (nếu có) trong quá trình vận chuyển. Đặc biệt nên lưu ý thêm về chi phí sử dụng thuốc gây mê cho cá.
Phải để dạ dày cá trống từ 12-24 giờ trước khi thực hiện gây mê. Thực hiện một cách nhẹ nhàng, để cá không bị trầy xước, tay phải luôn giữ ướt. Đồng thời, đảm bảo tất cả các yếu tố môi trường luôn ổn định.
Thuốc gây mê sử dụng phải chuyển hóa hoặc bài tiết nhanh, thời gian phân hủy ngắn, không để lại tồn dư hoặc tồn dư không đáng kể trong các mô của cơ thể cá. Hiện nay, Mỹ và các nước châu Âu chỉ cho phép sử dụng một loại thuốc mê duy nhất là Tricaine methanesulphonate để gây mê cho cá dùng làm thực phẩm cho người. Đây là loại thuốc được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới với độ an toàn cao cho nhiều loài cá và tôm.
Thuốc gây mê được chấp nhận được khuyến nghị gây mê cho cá trong vòng 3 phút và hồi phục hoàn toàn sau 5 phút. Chất gây mê sẽ xâm nhập qua tơ mang cá, hòa vào máu và chuyển lên não, làm cho cá chuyển sang trạng thái mê. Khi đó, cá sẽ hoạt động chậm lại, mất cân bằng và không phản ứng khi bị bắt giữ, đụng chạm.
Các loại thuốc gây mê phổ biến trên cá
MS222
Đây là một tên gọi thương mại của thuốc mê Tricaine methanesulphonate. MS-222 được FDA Mỹ cấp phép dùng trong tôm cá làm thực phẩm. MS-222 có tính an toàn cao, và được các sử dụng một cách phổ biến.
Tuy nhiên, MS-222 nên được xem như là một hóa chất độc hại. Cần sử dụng kính, găng tay và quần áo bảo vệ khi tiếp xúc với bột MS-222. Phải đeo găng tay khi giữ cá đã ngâm trong MS-222. Dung dịch MS-222 phải được tiêu hủy cẩn thận, tuyệt đối không xả ra môi trường hoặc để lẫn vào nguồn nước tự nhiên (nếu chưa được xử lý). Thế nhưng, nguồn MS-222 đang được nhiều người săn lùng tìm kiếm do nguồn cung trên thị trường hiện đang rất khan hiếm.
Aqui S
Sản phẩm Aqui S với thành phần là Isoeugenol 50% có dạng dung dịch sệt. Dùng hòa vào nước để gây mê nhẹ cho tôm cá trong vận chuyển, thao tác, chăm sóc sức khỏe và thu hoạch.
Với tính an toàn, thân thiện với môi trường, Aqui S là sản phẩm gây mê thủy sản đầu tiên được cấp phép tại lưu hành Việt Nam. Aqui S giúp tăng mật độ vận chuyển cá, giảm bớt chi phí và kéo dài thời gian vận chuyển. Với nhu cầu ngày càng cao, Aqui S được sử dụng rộng rãi trên nhiều loại thủy đặc sản như cá hô, cá mú, bào ngư… giúp nâng cao hơn giá trị sản phẩm và nhằm ổn định đầu ra.
Sản phẩm hòa tan trực tiếp vào nước, không cần dung môi đặc biệt. Thích hợp gây mê cho cả thủy sản trong môi trường nước biển và nước ngọt. Động vật thủy sản phục hồi nhanh sau khi gây mê, bơi lội bình thường sau 30-40 giây khi gây mê nhẹ và 5-10p nếu gây mê sâu. Aqui S có thể sử dụng cho thủy sản làm thực phẩm và cả làm cảnh.
Tricaine Pharmaq
Với thành phần là Tricaine methanesulfonate 1000mg/g,Tricaine Pharmaq có tác dụng gây mê cá trong vận chuyển, sinh sản và các hoạt động chăm sóc sức khỏe (tiêm vắc-xin, phân cỡ...). Nhiều quy cách đóng gói, thuốc mê Tricaine Pharmaq của Zoetis Việt Nam sử dụng gây mê trên thủy sản giúp giảm stress, giảm trầy xước và giảm tỷ lệ chết sau khi vận chuyển giống về ao nuôi. Sản phẩm dễ sử dụng và phù hợp với nhiều loại hình vận chuyển. Giúp cá phục hồi và thích nghi nhanh với môi trường mới. Giảm đáng kể sự mất trọng lượng trên cá trong quá trình vận chuyển.
Thuốc mê Tricaine Pharmaq sẽ tan hoàn toàn trong nước, hấp thu qua mang vào hệ tuần hoàn cá. Sau đó thuốc sẽ tác động lên hệ thần kinh, làm giảm các hoạt động tuần hoàn của tim, dẫn truyền xung thần kinh, phản xạ, làm cá bất hoạt trong thời gian mong muốn. Cuối cùng, cá bài thải Tricaine Pharmaq qua mang khi nồng độ thuốc mê trong nước thấp hơn trong máu. Cá khỏe lại bình thường.
