Hai khó khăn trong phòng chống dịch bệnh và khắc phục

Nuôi trồng thủy sản vẫn đối diện hai khó khăn lớn là hầu như chưa có vắc xin phòng bệnh và thiếu kinh phí, trước thực trạng đó Cục Thú y kiến nghị một số biện pháp khắc phục để hạn chế thiệt hại.

Chưa có vắc xin phòng bệnh 

Hiện nay, trên thế giới chưa có vắc xin để chủ động phòng bệnh cho tôm, giáp xác, nhuyễn thể,.... Cơ bản mới có vắc xin phòng một số ít bệnh cho cá.

Vì vậy các biện pháp phòng bệnh chủ yếu phải dựa vào các biện pháp an toàn sinh học và quản lý ao nuôi, xây dựng quy trình nuôi phù hợp với từng vùng nuôi, đặc biệt là xử lý nguồn nước ao nuôi (trước, trong quá trình nuôi) và kiểm soát nguồn giống, điều chỉnh quy trình chăm sóc ao nuôi.  

Đặc biệt trong bối cảnh diễn biến thời tiết cực đoan, tiêu cực, khó dự báo diễn ra tại nhiều vùng nuôi; nguồn nước cấp ở phía cuối nguồn thường bị thiếu và ô nhiễm.

Bên cạnh đó, còn phổ biến các mô hình nuôi thủy sản không kiểm soát như nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến, nuôi lồng bè trên sống, nuôi ao truyền thống. Thực trạng đó gây nhiều thiệt hại cho người nuôi và thường trực nguy cơ làm bùng phát dịch bệnh, kể cả các bệnh thông thường. 

Trên thế giới chưa có vắc xin để chủ động phòng bệnh cho tôm, giáp xác, nhuyễn thể,.... 

Khó khăn về kinh phí 

Nhìn chung các địa phương đều gặp khó khăn về kinh phí. Cục Thú y cho hay, nhiều địa phương trọng điểm về nuôi trồng thủy sản không bố trí kinh phí hoặc bố trí không đủ kinh phí cho các hoạt động chuyên môn. Số lượng kinh phí cho công tác phòng chống dịch bệnh thủy sản rất ít, chỉ khoảng 8,34% trong tổng kinh phí cấp cho công tác phòng chống dịch bệnh động vật nói chung.  

Trong 9 tháng đầu năm 2023 mới có 42/63 tỉnh, thành ban hành kế hoạch phòng chống dịch bệnh thủy sản năm 2023. Thống kê ở 21 tỉnh có dự toán kinh phí là trên 40 tỷ đồng, còn rất thấp, không đủ để triển khai công tác phòng chống dịch bệnh thủy sản.  

Đặc biệt, một số địa phương chỉ bố trí kinh phí để xử lý dịch bệnh thủy sản khi có ổ dịch xảy ra, chưa đúng với tinh thần “phòng bệnh là chính” theo chỉ đạo của Bộ NN&PTNT. Nhiều địa phương trọng điểm về nuôi trồng thủy sản chưa có kế hoạch và kinh phí giám sát chủ động, lấy mẫu xét nghiệm xác định nguyên nhân dịch bệnh. 

Nỗ lực của người dân và doanh nghiệp 

Giữa bối cảnh khó khăn chung, người nuôi tôm (chủ yếu là nuôi siêu thâm canh, thâm canh) đã áp dụng có hiệu quả tiến bộ khoa học kỹ thuật. Điển hình là công nghệ xử lý nước, công nghệ thức ăn nhằm nâng cao sức khỏe cho tôm để chủ động phòng các bệnh về gan, tụy, đường ruột; chủ động kiểm soát môi trường nước, tăng cường các biện pháp đảm bảo an toàn sinh học nên đã hỗ trợ tích cực cho công tác phòng chống dịch bệnh trên tôm.  

Nhiều doanh nghiệp lớn sản xuất tôm giống đã xây dựng thành công cơ sở an toàn dịch bệnh, đáp ứng nhu cầu tôm giống có chất lượng mỗi năm cung cấp khoảng 40 tỷ tôm post. Một số mô hình nuôi cá có sử dụng vắc xin phòng bệnh, áp dụng biện pháp quản lý ao nuôi, bổ sung chế phẩm tăng cường miễn dịch, xử lý môi trường,... nên không phát sinh dịch bệnh, giảm thiệt hại. 

Cần tăng cường sự chủ động 

Cục Thú y đã kiến nghị các địa phương trọng điểm về nuôi trồng thủy sản có kế hoạch chủ động và bố trí kinh phí để triển khai công tác phòng chống dịch, đặc biệt là kinh phí cho hoạt động giám sát chủ động dịch bệnh và truyền thông.

- Với tôm nuôi: Các địa phương và người nuôi tôm cần tổ chức lấy mẫu và xét nghiệm đối với tôm nuôi bị chết, bị thiệt hại để xác định nguyên nhân, có biện pháp xử lý triệt để. Một số địa phương trọng điểm nuôi tôm, có diện tích tôm bị bệnh nhiều như Sóc Trăng, Bạc Liêu, Trà Vinh, Kiên Giang, Cà Mau,... tiếp tục tăng cường công tác giám sát chủ động dịch bệnh, kết hợp với kết quả quan trắc môi trường, dự báo thời tiết để cảnh báo nguy cơ dịch bệnh kịp thời và hướng dẫn người nuôi áp dụng biện pháp phòng bệnh chủ động. 

- Với cá tra, dịch bệnh thời gian qua chủ yếu xảy ra tại tỉnh Đồng Tháp, An Giang và Vĩnh Long. Trong thời gian tới, các địa phương và người nuôi cần quan tâm áp dụng các biện pháp chủ động phòng bệnh gan thận mủ, xuất huyết. 

- Với các loài thủy sản khác, đặc biệt là các bãi ngao/nghêu, cá nước ngọt nuôi lồng bè: Người nuôi cần chú ý dự báo thời tiết, đặc biệt là nắng nóng, ô nhiễm môi trường thường gây thiệt hại nhiều cho thủy sản nuôi để phòng, chống kịp thời.