Tính nhạy cảm của tôm với Vibrio có thể tăng lên khi chất lượng nước không phù hợp, mật độ nuôi cao dẫn đến tỷ lệ chết cao. Để duy trì sức khỏe của tôm trong giai đoạn nuôi thương phẩm, người nuôi đã bổ sung các chất kích thích miễn dịch cho tôm.

1. Đánh giá độc tính

Kết quả nghiên cứu cho thấy khả năng tồn tại của các tế bào máu tôm khi bổ sung 250 ppm chiết xuất chùm ngây giống như ở nhóm đối chứng. Tuy nhiên, các tế bào máu có xu hướng giảm ở liều lớn hơn 250 ppm (500 đến 2000 ppm). Do đó, chiết xuất chùm ngây an toàn đối với tế bào máu tôm ở liều lượng thấp. Đánh giá độc tính là điều cần thiết, vì nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sinh vật. Một số hợp chất trong thảo mộc như saponin và tannin có thể gây độc cho tế bào khi sử dụng ở liều lượng cao nhưng lại kích hoạt chức năng miễn dịch khi sử dụng ở liều lượng thấp. 

Thử nghiệm cho thấy chiết xuất chùm ngây làm tăng hoạt tính PO, PR và sản xuất anion superoxide ở liều lượng từ 100 đến 250 ppm. Chiết xuất chùm ngây có thể sử dụng làm phụ gia thức ăn cho tôm thẻ.

2. Các phản ứng miễn dịch

Tổng tế bào máu (THC) cao là điều cần thiết cho hệ thống miễn dịch của tôm. Tất cả nhóm bổ sung chùm ngây đã cho thấy hiệu quả trong việc tăng THC của tôm thẻ. Vì THC có liên quan đến sức đề kháng của tôm thẻ chống lại Vibriosis, do đó chiết xuất chùm ngây có tác dụng nâng cao sức đề kháng của tôm chống lại bệnh do vi khuẩn gây ra.

Hoạt tính PO thường được sử dụng như một chỉ số để đánh giá ảnh hưởng của thảo mộc đối với khả năng miễn dịch của tôm. Thử nghiệm cho thấy chiết xuất chùm ngây, đặc biệt ở nhóm 2,5g đã cải thiện hoạt động PO từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 28. Sự biểu hiện của ProPO2 trong nhóm 2,5g đạt mức tối đa vào ngày thứ 4 và thứ 7, trong khi A2M thấp vào lúc này. Ponprateep và cộng sự. nhận thấy A2M hoạt động giảm khi hoạt động PO tăng lên để cân bằng tổng hợp melanin để duy trì cân bằng nội môi của vật chủ. Nghiên cứu này cho thấy chùm ngây đã kích hoạt hoạt động ProPO trong tôm, đặc biệt là ở nhóm 2,5g. 

Các peptide kháng khuẩn được điều chỉnh chủ yếu ở nhóm 2,5g vào ngày thứ 7. Penaedin là các peptide chống vi khuẩn độc nhất có ở tôm, bao gồm ba lớp Pen2, Pen3 và Pen4. Crus tham gia vào quá trình apoptosis và thực bào của các tế bào máu tôm và sự vắng mặt của nó ở tôm nhiễm Vibrio có thể làm tăng tỷ lệ chết của tôm. Trong nghiên cứu này, biểu hiện của Crus cao hơn đáng kể ở nhóm 2,5g so với đối chứng vào ngày 1 đến ngày 28. Lysozym có thể ức chế vi khuẩn gram dương một cách hiệu quả vì nó có khả năng phân cắt các liên kết β-1,4 glycosidic giữa axit N-acetylmuramic và N-acetylglucosamine trong thành tế bào vi khuẩn. Trong nghiên cứu này, Lysozym ngay lập tức được biểu hiện từ ngày thứ nhất đến ngày thứ 28. Các biểu hiện của Pen2, Pen3, ALF, Crustin và Lysozym trong quá trình thí nghiệm cho thấy chiết xuất chùm ngây, đặc biệt là ở mức 2,5g có khả năng kiểm soát sự lây nhiễm của nấm và vi khuẩn.

CP tham gia vào quá trình đông máu ở động vật giáp xác, ngăn cản sự mất nước của cơ thể và sự xâm nhập của các mầm bệnh cơ hội. CP là một phân tử quan trọng có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn và vi rút. Trong nghiên cứu này, CP đã được điều chỉnh, nhưng chỉ vào một số ngày ở các nồng độ khác nhau của chiết xuất chùm ngây. Nó cho thấy chiết xuất chùm ngây giúp tăng cường cơ chế bảo vệ tôm chống lại mầm bệnh.

3. Hiệu suất tăng trưởng

Sự tồn tại của các chất kháng dinh dưỡng trong cây chùm ngây có thể gây trở ngại nghiêm trọng đến việc hấp thụ các chất dinh dưỡng của tôm. Bổ sung chùm ngây ở nồng độ 2,5g  ảnh hưởng đáng kể đến năng suất tăng trưởng của tôm thẻ, nhưng ở nồng độ cao (5,0g) không cho thấy ảnh hưởng đến tăng trưởng. Nồng độ chiết xuất chùm ngây cao có thể ức chế các enzym tiêu hóa và các protein phức tạp vì sự hiện diện của tannin, saponin và các chất chuyển hóa thứ cấp khác. Tuy nhiên, khi bổ sung với lượng thích hợp các chiết xuất từ thảo mộc đã kích thích sự bài tiết các enzym tiêu hóa, protease, amylase, lipase và hoạt động như một món khai vị, do đó cải thiện sự tăng trưởng và sử dụng thức ăn hiệu quả.

Nghiên cứu hiện tại cho thấy nồng độ 2,5g/kg chiết xuất nước chùm ngây đã cải thiện tăng trưởng và tăng khả năng sử dụng thức ăn ở tôm thẻ. Tuy nhiên, một nghiên cứu khác báo cáo rằng bổ sung chiết xuất từ lá chùm ngây với liều lượng 1g/kg đã tác động tích cực đến năng suất tăng trưởng. Ngoài ra, tôm càng xanh được bổ sung chiết xuất từ chùm ngây ở mức 2,5 đến 5,0g cho thấy năng suất tăng trưởng tốt hơn so với đối chứng.

4. Khả năng chống lại V.Alginolyticus 

Vibrio được tiêm sau khi tôm bổ sung chùm ngây trong 1, 2, 4, 7 và 14 ngày. Kết quả cho thấy bổ sung chiết xuất từ chùm ngây trong 2 đến 14 ngày đã làm tăng tỷ lệ sống của tôm sau khi nhiễm V.alginolyticus. Tỷ lệ sống cao hơn ở nồng độ 2,5g trong 4 và 7 ngày, tiếp theo là nồng độ 5,0g trong 7 ngày so với nhóm chứng. Tỷ lệ sống tăng lên trong ngày thứ 7 ở nhóm 2,5g và 5,0g có liên quan đến các thông số miễn dịch bao gồm ProPO2, biểu hiện gen peptide chống vi khuẩn, SOD, PR cũng như sản xuất anion superoxide cũng tăng cao. 

Kết luận, nghiên cứu này cho thấy phản ứng miễn dịch tích cực và các biểu hiện gen liên quan đến miễn dịch tăng lên tùy theo nồng độ chùm ngây trong chế độ ăn và thời gian cho ăn. Bổ sung chùm ngây ở mức 2,5g/kg là liều phù hợp nhất để cải thiện các phản ứng miễn dịch không đặc hiệu và hiệu suất tăng trưởng ở tôm thẻ. Ngoài ra, việc bổ sung chùm ngây với 2,5g/kg trong 4 và 7 ngày có hiệu quả chống lại V.alginolyticus.

Nguồn tham khảo: Moringa oleifera Leaves’ Extract Enhances Nonspecific Immune Responses, Resistance against Vibrio alginolyticus, and Growth in Whiteleg Shrimp (Penaeus vannamei); Animals 2022, 12(1), 42; 10.3390/ani12010042