Một số bệnh trên ếch và cách phòng trị

Nuôi ếch đang là mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều hộ nông dân nhờ thời gian nuôi ngắn, nhu cầu thị trường lớn và khả năng thích nghi tốt với môi trường. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi, ếch dễ mắc phải một số bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Dưới đây là những bệnh phổ biến trên ếch và biện pháp phòng trị hiệu quả.

Bệnh đỏ đùi, xuất huyết toàn thân

Nguyên nhân

Do vi khuẩn Aeromonas hydrophila gây ra, thường bùng phát khi môi trường nước ô nhiễm, mật độ nuôi dày, sức đề kháng của ếch suy giảm.

Triệu chứng

Ếch bỏ ăn, nằm im, bơi lội yếu.

Xuất hiện các đốm đỏ ở đùi, gốc chân, bụng và miệng.

Khi bệnh nặng, ếch bị xuất huyết toàn thân, nội tạng có thể bị hoại tử.

Cách phòng trị

Giữ môi trường sạch, thay nước thường xuyên, không nuôi quá dày.

Tách ếch bệnh ra nuôi riêng.

Tắm ếch bằng dung dịch muối loãng hoặc Povidone Iodine để sát trùng ngoài da.

Bệnh nấm da

Nguyên nhân

Do nấm Saprolegnia hoặc Achlya gây ra khi thời tiết lạnh, nước bẩn, sức đề kháng yếu.

Triệu chứng

Trên da ếch xuất hiện các mảng trắng, xù xì như bông gòn.

Ếch ngứa, thường cọ mình vào thành bể hoặc đáy ao.

Nếu không điều trị, nấm lan rộng và làm tổn thương mô da.

Cách phòng trị

Phòng bệnh: Quản lý chất lượng nước tốt, định kỳ sát trùng bằng thuốc tím hoặc vôi.

Kết hợp bổ sung vitamin C và men tiêu hóa để tăng sức đề kháng.

Bệnh trướng bụng, chướng hơi

Nguyên nhân

Do ếch ăn phải thức ăn ôi thiu hoặc nhiễm vi khuẩn đường ruột như E. coli, Clostridium.

Triệu chứng

Bụng ếch phình to bất thường, có thể nhìn rõ ruột qua da bụng.

Ếch ít vận động, bơi lội lờ đờ, bỏ ăn.

Khi chạm vào bụng ếch có cảm giác mềm, có thể thấy khí tích tụ.

Cách phòng trị

Phòng bệnh: Cho ăn thức ăn sạch, đảm bảo chất lượng, không để thức ăn thừa trong bể.

Dừng cho ăn 1 – 2 ngày.

Bổ sung men vi sinh vào thức ăn để tái lập hệ vi sinh có lợi trong ruột.

Bệnh viêm loét miệng, chân tay

Nguyên nhân

Thường do vi khuẩn Pseudomonas hoặc môi trường nước ô nhiễm, nhiều chất hữu cơ.

Triệu chứng

Miệng ếch bị loét, khó ăn hoặc không ăn.

Chân tay, vùng bụng có vết loét sâu, có thể lan rộng nếu không chữa trị.

Cách phòng trị

Phòng bệnh: Vệ sinh chuồng trại định kỳ, thay nước sạch, sát trùng bằng vôi bột hoặc chlorine.

Tắm ếch bằng dung dịch Povidone Iodine hoặc muối loãng.

Bệnh ký sinh trùng (giun, sán)

Nguyên nhân

Do ếch ăn phải ấu trùng giun, sán từ thức ăn sống không đảm bảo hoặc từ môi trường nuôi nhiễm bẩn.

Triệu chứng

Ếch gầy yếu, kém ăn, chậm lớn.

Có thể thấy giun trong phân, sán bám quanh hậu môn hoặc trong khoang miệng.

Cách phòng trị

Phòng bệnh: Đảm bảo nguồn thức ăn sạch, xử lý bằng nhiệt hoặc đông lạnh trước khi cho ăn.

Dùng thuốc tẩy giun định kỳ theo hướng dẫn thú y.

Kết hợp vệ sinh ao nuôi kỹ lưỡng sau mỗi lứa nuôi.

Biện pháp phòng bệnh tổng hợp cho ếch nuôi

Trong chăn nuôi thủy sản nói chung và nuôi ếch nói riêng, phòng bệnh hơn chữa bệnh luôn là nguyên tắc vàng. Dưới đây là những biện pháp phòng bệnh chung, hiệu quả và thực tiễn nhất giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong mô hình nuôi ếch:

Quản lý môi trường nuôi tốt

Thường xuyên thay nước, đảm bảo nước trong sạch, tránh ô nhiễm hữu cơ từ phân, thức ăn dư thừa.

Duy trì các chỉ tiêu lý – hóa trong nước ở mức ổn định:

pH: 6.5 – 7.5

Nhiệt độ: 25 – 30°C

Hàm lượng oxy hòa tan ≥ 4 mg/l

Định kỳ sát trùng ao nuôi bằng các chế phẩm an toàn như vôi bột, iodine, hoặc thuốc tím (KMnO₄).

Quản lý thức ăn và dinh dưỡng

Sử dụng thức ăn công nghiệp chất lượng cao hoặc thức ăn tự phối chế đúng quy chuẩn, tránh dùng thức ăn ôi thiu, nhiễm nấm mốc.

Cho ăn đúng liều lượng, không để thức ăn dư thừa gây ô nhiễm đáy ao.

Bổ sung vitamin C, men tiêu hóa, khoáng chất định kỳ để tăng cường hệ miễn dịch cho ếch.

Kiểm soát mật độ nuôi hợp lý

Nuôi với mật độ phù hợp với diện tích và thể tích bể/ao để đảm bảo ếch phát triển tốt và không bị stress.

Mật độ gợi ý: 80 – 100 con/m² đối với ao đất; 40 – 60 con/m² đối với bể xi măng.

Cách ly và xử lý ếch bệnh

Phát hiện sớm ếch có dấu hiệu bất thường (bỏ ăn, lờ đờ, nổi đầu lâu...) để cách ly và điều trị riêng.

Không sử dụng ếch bệnh làm giống hoặc bán ra thị trường.

Khử trùng dụng cụ nuôi, tay và chân người khi tiếp xúc với khu vực nuôi để tránh lây lan mầm bệnh.

Vệ sinh và sát trùng định kỳ

Sau mỗi vụ nuôi, tiến hành thu dọn toàn bộ chất thải đáy, vệ sinh và phơi đáy ao/bể từ 5–7 ngày.

Khử trùng toàn bộ dụng cụ, bể chứa, ống dẫn bằng thuốc sát trùng như chlorine hoặc iodine.

Chủ động phòng bệnh bằng kháng sinh, vacxin (nếu có)

Có thể sử dụng kháng sinh phòng bệnh liều thấp trong thời gian giao mùa hoặc khi ếch có dấu hiệu giảm sức đề kháng (theo hướng dẫn thú y).

Một số trung tâm nghiên cứu đang thử nghiệm vaccine phòng bệnh vi khuẩn trên ếch, nên theo dõi để ứng dụng khi được thương mại hóa.

Một mô hình nuôi ếch bền vững không chỉ phụ thuộc vào con giống, kỹ thuật nuôi mà còn ở quy trình quản lý dịch bệnh khoa học, chủ động. Khi người nuôi có kiến thức phòng bệnh bài bản, tổn thất sẽ giảm thiểu, năng suất và lợi nhuận sẽ ổn định và lâu dài.

Việc nhận biết sớm dấu hiệu bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời sẽ giúp người nuôi hạn chế thiệt hại, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế. Bên cạnh đó, việc duy trì môi trường nuôi sạch sẽ, thức ăn đảm bảo chất lượng và bổ sung dưỡng chất hợp lý là những yếu tố cốt lõi để phòng bệnh bền vững trong nuôi ếch.