Rủi ro sức khỏe tiềm ẩn từ hàu không rõ phương pháp nuôi trồng

Hàu sống vắt chanh là món ăn khoái khẩu của rất nhiều người vì vị ngọt béo và cảm giác tươi mát từ biển cả. Tuy nhiên, đằng sau sự hấp dẫn đó là một rủi ro sức khỏe cực lớn nếu chúng ta tiêu thụ hàu không rõ phương pháp nuôi trồng.

Hàu là bộ lọc sống của đại dương

Là loài động vật ăn lọc điển hình, hàu không chủ động săn mồi mà sinh tồn nhờ cơ chế hút và lọc nước. Chúng vận hành như một cỗ máy sinh học, liên tục luân chuyển một lượng nước khổng lồ qua cơ thể để giữ lại sinh vật phù du làm thức ăn, sau đó trả lại môi trường dòng nước đã được làm sạch. Trung bình một con hàu trưởng thành có thể lọc khoảng 227 lít nước mỗi ngày. Đây là một cơ chế tuyệt vời để làm sạch đại dương nhưng cũng chính là con dao hai lưỡi về an toàn thực phẩm.

Nếu môi trường sống ô nhiễm, hàu sẽ trở thành một cỗ máy cô đặc độc tố. Chúng không phân biệt được đâu là thức ăn, đâu là chất bẩn nên vô tình tích tụ trong cơ thể mọi thứ độc hại từ vi khuẩn, virus đến kim loại nặng. Nồng độ chất bẩn trong thịt hàu có thể cao gấp 50 đến 100 lần so với nồng độ trong nước biển xung quanh.

Hiểm họa nuôi hàu bằng tấm lợp amiang và lốp xe

Bên cạnh rủi ro từ nguồn nước, việc sử dụng vật liệu nuôi trồng độc hại đang là một vấn đề nhức nhối. Thay vì dùng giàn tre hay cọc xi măng an toàn, nhiều hộ dân vì lợi nhuận đã tận dụng tấm lợp amiang cũ nát hoặc lốp xe phế thải làm giá thể cho hàu bám. Trong môi trường nước mặn, các vật liệu này bị ăn mòn, giải phóng trực tiếp các vi hạt độc hại vào thịt hàu.

Từ năm 1973, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) trực thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chính thức xếp amiang vào Nhóm 1, tức là nhóm các chất chắc chắn gây ung thư. Các sợi amiang sắc nhọn khi xâm nhập cơ thể có thể gây xơ hóa phổi và ung thư màng phổi ác tính. Không kém phần nguy hiểm, lốp xe cao su khi ngâm lâu trong nước cũng thôi nhiễm ra vi hạt cao su cùng các kim loại nặng như kẽm, chì và lưu huỳnh. Hàu nuôi trên các giá thể này có tỷ lệ tích tụ độc tố vượt trội, đẩy người tiêu dùng vào nguy cơ ngộ độc mãn tính vô cùng nguy hiểm.

Rủi ro từ vi khuẩn Vibrio tự nhiên

Ngay cả khi hàu được nuôi trên giá thể sạch, chúng vẫn đối mặt với rủi ro tự nhiên từ vi khuẩn Vibrio. Đây là loài vi khuẩn tồn tại phổ biến trong các vùng nước biển ấm và sinh sôi cực nhanh ở nhiệt độ phòng. Hai chủng nguy hiểm nhất là Vibrio parahaemolyticus gây tiêu chảy cấp và đặc biệt là Vibrio vulnificus. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), chủng Vibrio vulnificus được mệnh danh là vi khuẩn ăn thịt người vì mức độ tàn phá khủng khiếp. Khi xâm nhập vào cơ thể, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch yếu hoặc bệnh nền về gan, nó có thể gây ra biến chứng nhiễm trùng huyết nguyên phát. Các báo cáo y khoa khẳng định tỷ lệ tử vong của biến chứng này vượt quá 50% nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời.

Mối nguy từ virus và độc tố công nghiệp

Bên cạnh vi khuẩn tự nhiên, hàu nuôi ở các vùng cửa sông gần khu dân cư rất dễ nhiễm Norovirus và virus Viêm gan A từ nước thải sinh hoạt. Norovirus là nguyên nhân hàng đầu gây ra các vụ dịch tiêu chảy cấp và nôn mửa hàng loạt. Trong khi đó, virus Viêm gan A đáng sợ hơn vì nó tấn công trực tiếp lá gan và có thời gian ủ bệnh rất lâu, khiến việc truy vết nguồn lây trở nên vô cùng khó khăn.

Hàu không rõ nguồn gốc còn có thể bị nhiễm kim loại nặng và tảo độc nếu được nuôi gần các khu công nghiệp hoặc bến cảng. Hàu sẽ tích lũy dần thủy ngân, chì, cadmium trong mô mỡ, gây tổn thương thần kinh và thận cho người ăn về lâu dài. Ngoài ra, hiện tượng thủy triều đỏ cũng khiến hàu tích tụ các độc tố thần kinh nguy hiểm như Saxitoxin. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cảnh báo đây là loại độc tố cực mạnh gây tê liệt cơ và đặc biệt không bị phân hủy ngay cả khi đã nấu chín.

Lầm tưởng về chanh và mù tạt khi ăn chung với hàu

Nhiều người vẫn tin rằng vắt chanh hoặc chấm mù tạt có thể “thanh lọc” hàu sống, nhưng đây là một quan niệm sai lầm chết người. Axit trong chanh hay vị cay của mù tạt chỉ làm tăng hương vị chứ hoàn toàn không đủ mạnh để tiêu diệt Vibrio hay virus, khiến mầm bệnh vẫn sống nguyên vẹn khi đi vào cơ thể.

Trước thực trạng này, người tiêu dùng cần tự bảo vệ mình bằng cách chỉ chọn sản phẩm có tem mác truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Dù hàu sống là món ăn hấp dẫn khó chối từ, nhưng cần hiểu rằng nấu chín kỹ (tốt nhất là đun sôi) vẫn là biện pháp duy nhất để loại bỏ hoàn toàn rủi ro nhiễm khuẩn và virus. Đặc biệt, FDA khuyến cáo nhóm đối tượng có bệnh lý nền về gan, tiểu đường, hệ miễn dịch yếu hoặc phụ nữ mang thai nên tuyệt đối tránh xa món hàu sống để đảm bảo an toàn tính mạng.