Salp – Sinh vật thạch trong suốt lặng lẽ cứu lấy đại dương

Giữa lòng đại dương mênh mông, nơi ánh sáng gần như không chạm tới, tồn tại một loài sinh vật màu trong như thạch vì trông nó trong suốt Salpidae (tiếng Anh gọi là Salp) là một họ các loài sống đuôi sống phù du.

Không có vây, không có xương, không có mắt long lanh hay màu sắc rực rỡ, salp là một khối cơ thể trong suốt như thạch, lơ lửng giữa nước biển. Thế nhưng, ẩn sau vẻ ngoài “vô hình” ấy lại là một hệ thống sinh học kỳ diệu và một vai trò vô cùng quan trọng với sự sống của hành tinh.

Salp là gì?

Salp là tên gọi chung của các sinh vật thuộc họ Salpidae, lớp Thaliacea, nhóm động vật có dây sống nhưng không xương sống. Dù nhìn giống sứa và sống dưới biển, salp thuộc một nhóm động vật có đặc điểm giống với loài người hơn, vì khi còn nhỏ, chúng có một phần cơ thể giống như cột sống vậy. 

Salp có hình trụ, dài từ vài mm đến hơn 10 cm, cơ thể gần như trong suốt, di chuyển bằng cách co bóp cơ thể để đẩy nước – tương tự cơ chế phản lực. Nhìn bề ngoài, chúng giống như những viên thạch hoặc ống nhựa trôi nổi dưới nước.

Môi trường sống và tập tính

Salp sống chủ yếu ở vùng biển sâu, nhưng đôi khi cũng xuất hiện gần mặt nước vào ban đêm. Chúng thường sống đơn lẻ hoặc kết thành chuỗi dài lên đến hàng mét – tạo thành cảnh tượng kỳ lạ như một đoàn tàu lơ lửng dưới nước.

Loài này sinh sản theo chu kỳ kép: vừa sinh sản hữu tính (có ghép cặp), vừa sinh sản vô tính (tự nhân bản). Khi sinh sản hàng loạt, salp tạo ra các chuỗi cá thể bám vào nhau, vừa di chuyển, vừa lọc nước và hấp thụ chất dinh dưỡng. 

Cỗ máy lọc carbon tự nhiên

Salp là sinh vật lọc nước. Chúng hấp thụ vi sinh vật phù du (phytoplankton) – loài thực vật siêu nhỏ hấp thụ CO₂ từ khí quyển qua quang hợp. Khi salp ăn phytoplankton, chúng gián tiếp gom CO₂ và chuyển hóa thành phân nặng – những viên chất thải nhỏ, chứa nhiều carbon. Các viên này nhanh chóng chìm xuống đáy đại dương và “giam” carbon lại hàng trăm năm. 

Nghiên cứu cho thấy salp có thể lọc hàng chục lít nước mỗi ngày, và mỗi bữa ăn của chúng đều góp phần làm sạch CO₂ khỏi khí quyển. Ở một số vùng biển, salp có khả năng hấp thụ và vận chuyển lượng carbon nhiều gấp 4 lần so với các sinh vật phù du khác.

Vai trò trong hệ sinh thái biển

Ngoài chức năng làm sạch khí CO₂, salp còn là mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn. Chúng là nguồn dinh dưỡng cho nhiều loài như cá, rùa biển, thậm chí cả cá voi. Dù cơ thể chứa nhiều nước và ít dinh dưỡng, nhưng nhờ số lượng lớn và khả năng sinh sản nhanh, salp giúp duy trì ổn định sinh khối biển.

Sự xuất hiện hoặc biến mất bất thường của salp cũng là chỉ dấu môi trường biển đang thay đổi. Ví dụ, những năm đại dương ấm lên, salp bùng nổ mạnh, trong khi năm lạnh, chúng có thể biến mất hẳn khỏi vùng biển đó.

Khoa học đang tiếp tục nghiên cứu loài salp để hiểu sâu hơn về cách chúng giúp cân bằng sinh thái và ảnh hưởng của chúng đến chu trình carbon toàn cầu. Có thể một ngày nào đó, nhờ hiểu được loài sinh vật bé nhỏ này, con người sẽ tìm ra những giải pháp tự nhiên giúp cứu lấy Trái đất bởi chúng âm thầm hấp thụ khí CO₂ và giữ lại trong lòng đại dương – giúp làm chậm lại biến đổi khí hậu toàn cầu.