Tác động của biến đổi khí hậu đến nguồn lợi thủy sản ven biển

Biến đổi khí hậu (BĐKH) là một trong những thách thức lớn nhất của nhân loại trong thế kỷ XXI. Những thay đổi về nhiệt độ, mực nước biển, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết cực đoan không chỉ ảnh hưởng đến đời sống con người mà còn tác động sâu sắc đến các hệ sinh thái tự nhiên, trong đó có hệ sinh thái biển và ven biển. Nguồn lợi thủy sản – vốn là một tài nguyên thiết yếu đối với sinh kế của hàng triệu người dân ven biển – đang chịu nhiều sức ép từ quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu.

Các tác động chính của biến đổi khí hậu đến nguồn lợi thủy sản ven biển

Tăng nhiệt độ nước biển

Sự gia tăng nhiệt độ bề mặt nước biển ảnh hưởng trực tiếp đến sự phân bố, tập tính sinh học và chu kỳ sinh sản của nhiều loài thủy sản. Một số loài có xu hướng di chuyển ra xa bờ hoặc lên phía Bắc (ở bán cầu Bắc) để tìm vùng nước mát hơn. Điều này dẫn đến sự suy giảm nguồn lợi ở vùng ven biển truyền thống và làm thay đổi cấu trúc quần thể sinh vật biển.

Nước biển dâng và xói lở bờ biển

Nước biển dâng do tan băng và giãn nở nhiệt của nước biển gây mất diện tích các vùng cửa sông, đầm phá, rừng ngập mặn – những khu vực có vai trò quan trọng trong việc sinh sản và ươm giống tự nhiên cho thủy sản. Ngoài ra, hiện tượng xói lở bờ biển cũng phá hủy môi trường sống tự nhiên của nhiều loài.

Tăng tần suất và cường độ các hiện tượng thời tiết cực đoan

Biến đổi khí hậu làm gia tăng số lượng và cường độ của các cơn bão, mưa lớn, lũ lụt và hạn hán. Các hiện tượng này gây tổn hại đến môi trường sống của thủy sản như rạn san hô, thảm cỏ biển và làm suy giảm đa dạng sinh học. Đối với ngư dân, điều này còn gây nguy hiểm trong quá trình khai thác và tăng rủi ro về kinh tế.

Axit hóa đại dương

Việc đại dương hấp thụ một lượng lớn khí CO₂ từ khí quyển gây ra hiện tượng axit hóa nước biển, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các loài sinh vật có vỏ canxi như sò, ốc, san hô. Những sinh vật này đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn của hệ sinh thái biển và khi chúng bị suy giảm, các loài cá thương phẩm cũng bị ảnh hưởng.

Thay đổi độ mặn và dòng chảy ven biển

Sự thay đổi lượng mưa, dòng chảy từ sông ra biển và nước biển dâng làm biến đổi độ mặn trong vùng ven biển. Nhiều loài thủy sản nhạy cảm với thay đổi độ mặn có thể bị giảm tỷ lệ sống sót hoặc mất khả năng sinh sản, làm suy giảm quần thể.

Tác động về kinh tế – xã hội

Nguồn lợi thủy sản ven biển không chỉ có giá trị sinh thái mà còn mang ý nghĩa kinh tế – xã hội to lớn. Khi sản lượng và năng suất khai thác suy giảm, đời sống của hàng triệu ngư dân và cộng đồng ven biển sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp. Đồng thời, sự cạnh tranh và xung đột tài nguyên cũng có thể gia tăng khi nguồn lợi khan hiếm.

Một số giải pháp ứng phó

Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến nguồn lợi thủy sản ven biển, cần triển khai các biện pháp tổng hợp như:

- Bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái ven biển như rừng ngập mặn, rạn san hô.

- Áp dụng mô hình quản lý nghề cá bền vững, có tính đến tác động của khí hậu.

- Tăng cường năng lực dự báo và giám sát môi trường biển.

- Hỗ trợ chuyển đổi sinh kế cho cộng đồng ven biển, thúc đẩy nuôi trồng thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu.

- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và thủy sản.

Biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức to lớn đối với việc bảo vệ và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản ven biển. Việc sớm nhận diện các tác động và thực hiện các biện pháp thích ứng là điều cấp thiết nhằm bảo đảm an ninh sinh thái, an sinh xã hội và phát triển kinh tế lâu dài cho các vùng ven biển./.