Mưa lớn kéo dài luôn là một trong những nỗi lo hàng đầu của người nuôi tôm, không chỉ vì nguy cơ xói mòn bờ ao, mà còn vì những tác động tiêu cực đến môi trường nước và sức khỏe tôm nuôi. Trong đó, hiện tượng tôm lột xác sai chu kỳ do ảnh hưởng của mưa là một vấn đề nghiêm trọng, gây thiệt hại không nhỏ đến năng suất và lợi nhuận.
Tác động của mưa lớn đến chu kỳ lột xác của tôm
Quá trình lột xác của tôm là một cơ chế sinh học phức tạp, chịu ảnh hưởng chặt chẽ bởi các yếu tố môi trường. Khi mưa lớn kéo dài, môi trường ao nuôi thường xuyên đối mặt với những biến động đột ngột:
Biến động độ mặn và pH: Đây là hai yếu tố cực kỳ nhạy cảm đối với tôm. Nước mưa làm giảm độ mặn và pH của nước ao nhanh chóng, gây sốc pH cho tôm. Điều này làm rối loạn cân bằng sinh lý, khiến tôm không thể lột xác đúng chu kỳ hoặc lột xác nhưng vỏ bị mềm, yếu, dễ bị tấn công bởi mầm bệnh.
Thiếu hụt khoáng chất: Nước mưa tinh khiết có hàm lượng khoáng chất rất thấp. Khi lượng nước mưa lớn tràn vào ao, nồng độ các ion khoáng thiết yếu trong nước bị pha loãng đáng kể. Các khoáng chất này đóng vai trò then chốt trong quá trình hình thành vỏ mới sau khi tôm lột xác. Thiếu hụt khoáng khiến vỏ tôm mềm, khó cứng lại, hoặc thậm chí tôm không thể hoàn thành quá trình lột xác.
Giảm nhiệt độ nước: Mưa lớn thường đi kèm với nhiệt độ không khí giảm, kéo theo nhiệt độ nước ao giảm theo. Nhiệt độ thấp kéo dài làm chậm quá trình trao đổi chất của tôm, khiến tôm yếu đi, tăng nguy cơ mắc bệnh và ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ lột xác.
Ô nhiễm và thiếu oxy: Nước mưa có thể cuốn theo đất, phù sa, chất hữu cơ và các mầm bệnh từ xung quanh vào ao, làm tăng lượng chất lơ lửng và chất hữu cơ trong nước, gây ô nhiễm và gia tăng tải lượng mầm bệnh. Đồng thời, sự phân hủy các chất hữu cơ này cùng với việc giảm khả năng trao đổi khí do mưa có thể làm giảm oxy hòa tan trong ao, đặc biệt vào ban đêm, gây ngạt và stress cho tôm.
Giải pháp toàn diện để vượt qua mùa mưa
Để giúp tôm vượt qua giai đoạn khó khăn này và đảm bảo chu kỳ lột xác diễn ra bình thường, người nuôi cần áp dụng đồng bộ các biện pháp quản lý ao nuôi:
Quản lý chất lượng nước chủ động
Kiểm tra và điều chỉnh thường xuyên: Luôn theo dõi sát sao các chỉ số pH, độ kiềm, độ mặn, nhiệt độ, oxy hòa tan ít nhất 2 lần/ngày.
Bổ sung vôi và khoáng: Trước và trong mùa mưa, định kỳ tạt vôi (như vôi đá CaCO3, vôi nóng CaO) và các sản phẩm khoáng tổng hợp xuống ao để ổn định pH, độ kiềm và bổ sung khoáng chất kịp thời. Đặc biệt chú ý đến các khoáng đa vi lượng cần thiết cho quá trình tạo vỏ như Canxi và Magie.
Quạt nước và sục khí: Tăng cường chạy quạt nước, sục khí, đặc biệt vào ban đêm hoặc những ngày mưa kéo dài để đảm bảo đủ oxy hòa tan cho tôm.
Kiểm soát chất hữu cơ: Sử dụng chế phẩm sinh học (men vi sinh) định kỳ để phân hủy chất hữu cơ dư thừa, làm sạch đáy ao và duy trì môi trường nước trong sạch.
Chế độ dinh dưỡng và sức khỏe tôm
Bổ sung khoáng vào thức ăn: Trộn các loại khoáng chất dạng hấp thụ cao vào thức ăn hàng ngày, đặc biệt là trong giai đoạn tôm sắp lột xác hoặc sau khi lột xác. Điều này giúp tôm có đủ nguyên liệu để hình thành vỏ mới và nhanh chóng cứng vỏ.
Vitamin và chất tăng cường miễn dịch: Bổ sung Vitamin C, B-complex và các chất tăng cường miễn dịch vào khẩu phần ăn giúp tôm tăng sức đề kháng, giảm stress và phục hồi nhanh hơn sau những biến động môi trường.
Điều chỉnh lượng thức ăn: Trong những ngày mưa lớn hoặc khi tôm có dấu hiệu yếu, bỏ ăn, cần giảm lượng thức ăn để tránh dư thừa, ô nhiễm nước và gây hại cho hệ tiêu hóa của tôm.
Cải tạo và thiết kế ao nuôi
Hệ thống thoát nước mưa: Xây dựng bờ ao chắc chắn, có hệ thống rãnh thoát nước mưa xung quanh ao để hạn chế nước mưa trực tiếp chảy vào ao nuôi, giảm thiểu sự rửa trôi chất dinh dưỡng và các chất ô nhiễm.
Ao lắng/ao chứa nước: Chuẩn bị ao lắng hoặc ao chứa nước dự phòng để chủ động điều chỉnh nguồn nước, đặc biệt là nước biển có độ mặn ổn định để bổ sung vào ao khi cần.
Mưa lớn là yếu tố thời tiết không thể tránh khỏi, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và quản lý chủ động, người nuôi tôm hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro, giúp tôm lột xác đúng chu kỳ và đạt năng suất tối ưu. Hãy luôn cập nhật kiến thức và áp dụng các giải pháp phù hợp để bảo vệ thành quả của mình
