Aquaponics từ lâu đã được ca ngợi là một giải pháp tiềm năng cho tình trạng khan hiếm thực phẩm vì nó không đòi hỏi nhiều đất như canh tác truyền thống và có thể được thực hiện trong môi trường đô thị.
Neale Strauch là một kỹ sư thương mại, người sáng lập Urban Aquaponics, đã tham gia aquaponic 11 năm. Ông yêu thích aquaponic vì nó là một môn khoa học đo lường và ông bắt đầu sở thích bằng một hệ thống aquaponic nhỏ tại vườn nhà. Với những kinh nghiệm và thành công đạt được ông sẽ cung cấp cho chúng ta một số thông tin chi tiết về ngành này.
Cách đây 8 năm, ông đã bắt đầu viết các mô-đun đào tạo để giúp mọi người trong suốt chặng đường với mô hình aquaponic để họ không mắc phải những sai lầm như ông đã từng. Hiện nay, ông có một hệ thống quy mô thương mại, trồng 80.000 cây hoàn toàn bằng phương pháp thủy sinh kết hợp nuôi cá hồi vân.
Strauch cho biết thêm rằng với aquaponics, có ba sinh vật sống tham gia và hỗ trợ nhau là cá, thực vật (cây trồng) và hệ vi khuẩn. Ông nói, vi khuẩn sẽ giúp chuyển đổi amoniac thành nitrat mà cây trồng hấp thụ. Khi kết hợp cá và cây thì cá sẽ sản xuất amoniac vi khuẩn biến đổi thành nitrit, sau đó nhờ vi khuẩn sẽ biến thành nitrat, đó là một quá trình bao gồm amoniac, nitrit và nitrat, đi đến thực vật. Những hóa chất này chứa các nguyên tố, hoặc vi chất dinh dưỡng mà cây trồng cần để phát triển.
Những loại cá nào là lý tưởng?
Lựa chọn những loài cá dễ nuôi và phù hợp với điều kiện thời tiết nơi bố trí hệ thống aquaponic, chủ yếu là cá rô phi hay cá da trơn. Ông khuyên rằng hãy bắt đầu với những loài cá dễ nuôi hơn rồi sau đó hãy đến những loài cá khó.
Yếu tố nhiệt độ và và oxy rất cần thiết nhưng để điều chỉnh nhiệt độ thì nó sẽ trở thành một bài tập cực kỳ tốn kém, đòi hỏi rất nhiều điện. Do đó, lựa chọn một cách thông minh nhất để hạn chế chi phí.
Lựa chọn cây trồng?
Strauch chia các loại thực vật thành ba loại: cây xanh có lá, cây ra quả và cây lấy củ. Các loại rau xanh có lá bao gồm các loại thảo mộc như bạc hà và húng quế, cũng như các loại cây như rau diếp và cần tây, … Cây ăn quả là những loại cây như cà chua và dưa leo. Cây lấy củ không phù hợp trong hệ thống aquaponics vì chúng không (hoặc ít) sử dụng đất, cho nên cây lấy củ là không lý tưởng.
Ngoài ra, cần dựa vào nhu cầu thị trường mà định hướng lựa chọn cây để trồng. Strauch nhấn mạnh “Sự lựa chọn thực sự không phải là những gì bạn có thể phát triển, mà là những gì bạn có thể bán. Cà chua phát triển tốt trong hệ thống aquaponics, nhưng việc này đang cạnh tranh với những nông dân có thể sản xuất những quả cà chua đó với chi phí rất thấp”.
Đối với những người muốn trồng trọt tại nhà, không với mục đích kinh doanh, Strauch cho rằng nên đa dạng hóa các loại cây trồng của mình, có thể có một vài cây cà chua, một vài cây dưa leo, một vài cây xà lách và một ít rau gia vị,…
Phương pháp Aquaponics
Có ba cách trồng cây bằng aquaponics: Phương pháp giá thể sỏi và xả nước, kỹ thuật màng dinh dưỡng (NFT) và phương pháp nuôi cấy nước sâu.
Strauch cho biết, phương pháp giá thể sỏi và xả nước phổ biến hơn đối với mô hình sản xuất nhỏ hơn hoặc những mô hình tập trung nuôi cá, và cây trồng không hoặc ít được sử dụng cho mục đích thương mại. Có một cái hộp với đá sỏi trong đó, nước chảy vào đó và làm đầy hộp hoặc ngăn chứa. Ngoài ra còn có một cái van mở ra và nước chảy vào và ra. Đó là chu kỳ khoảng 20 phút, lý tưởng cho việc đậu quả của cây vì bất cứ thứ gì tạo thành cây hoặc bụi đều cần có chỗ để rễ bám vào.
Phương pháp NFT là một hệ thống sử dụng các đường ống lớn để vận chuyển nước. Nước chảy qua các đường ống nhưng chỉ có một màng nước. Đó là lý do tại sao nó được gọi là kỹ thuật màng dinh dưỡng. Thực vật hấp thụ chất dinh dưỡng từ nước chảy qua các đường ống, nó đắt hơn để xây dựng.
Phương pháp nuôi cấy nước sâu, còn được gọi là phương pháp bè hoặc hệ thống nổi, bao gồm các loại thực vật nổi trên mặt nước trong các “bè”. Nước giàu chất dinh dưỡng được lưu thông qua các kênh đào dài ở độ sâu khoảng 20 cm, với các bè, thường là polystyrene nổi ở trên. Cây được nâng đỡ trong các lỗ trên bè bằng các chậu lưới. Rễ cây rủ xuống trong nước giàu chất dinh dưỡng, giàu ôxy, nơi chúng hấp thụ một lượng lớn oxy và chất dinh dưỡng góp phần tạo ra các điều kiện phát triển nhanh chóng. Strauch nói rằng phương pháp này phù hợp nhất với mục đích thương mại là cây trồng.
Có thể nuôi cả cá và cây cùng một lúc không?
Strauch khuyên khi bắt đầu, người nuôi cần quyết định xem họ muốn tập trung nuôi trồng thủy sản hay cây trồng. Ông nói rằng cố gắng thực hiện cả nuôi trồng thủy sản và cây trồng là không bền vững. Lý do cho điều này là việc nuôi cá trong khi cố gắng phát triển cây trồng đòi hỏi cơ sở hạ tầng khác nhau. Nếu như thực sự muốn đi vào lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, thì sẽ cần bộ lọc lớn hơn cũng như cần tất cả các loại công cụ khác để hệ thống hoạt động.
Một hệ thống aquaponics hoạt động hiệu quả sẽ phụ thuộc vào số lượng và kích thước của cá và cần phải có sự tính toán đúng. Ví dụ, cần 200 kg cá để trồng 12000 cây và có thể mở rộng quy mô tất cả, nhưng không thể giảm xuống năm con cá và sau đó sẽ trồng 100 cây. Cá được cho ăn để thu được chất dinh dưỡng miễn phí từ cá, sau đó có thể bán bớt cá để mua thức ăn cho cá, miễn là vẫn giữ được lượng sinh khối cân bằng tức là 100 kg hoặc 200 kg cá cần để phát triển cây trồng một cách an toàn.
Đó là những chia sẽ từ thực tế và kinh nghiệm của chuyên gia Neale Strauch, ông đã đưa ra cái nhìn sâu sắc về mô hình aquaponics. Ông ấy nói rằng nó có thể tốn kém, nhưng cuối cùng thì nó rất đáng giá. Đối với Strauch, niềm vui khi nhìn cây cối phát triển và cho cá ăn là phần đáng làm nhất trong công việc.
Nguồn: Nicole Lupolph. All you need to know about aquaponics, foodformzansi, food for thought, 06/04/2022
