Bệnh hoại tử cơ trên tôm: Nhận biết và phòng ngừa

Hoại tử cơ là một trong những căn bệnh phổ biến và nguy hiếm đối với tôm nuôi, đặc biết là tôm thẻ chân trắng. Bệnh sẽ rất khó kiểm soát nếu không được phát hiện sớm và có thể gây ra hiện tượng tôm chết hàng loạt, khiến người nuôi chịu tổn thất nặng nề.

Về bệnh hoại tử cơ

Bệnh hoại tử cơ là một bệnh truyền nhiễm do tác nhân vi rút gây ra (Infectious Myonecrosis Virus – IMNV). Loại virus này là nguyên nhân chính gây bệnh ở tôm, được phát hiện lần đầu tiên tại các ao nuôi ở vùng Đông Bắc Brazil vào năm 2002, từ đó lây lan sang Thái Lan, Indo, Trung Quốc và Việt Nam. 

Quá trình lây lan của IMNV qua các châu lục khác nhau được ghi nhận là do sự nhập chuyển của tôm bố mẹ. IMNV là vi rút có vật chất di truyền là ARN mạch đôi, với kích thước 7.560bp, cấu trúc không có lớp màng bao. Phân tích phát sinh loài dựa vào gen RNA-dependent RNA polymerase (RdRp) đã phân loại IMNV vào họ Totiviridae, giống Giardiavirus.

Căn bệnh này xuất hiện chủ yếu trên tôm thẻ chân trắng, có rất ít ca phát hiện tôm sú bị nhiễm bệnh hoại tử cơ. Giai đoạn trong năm hay xảy ra bệnh này là vào tháng 6 đến tháng 9. Trong đó, mức độ nguy hại của độc tố cũng như tỷ lệ bùng phát của virus sẽ tăng dần khi nhiệt độ cao và độ mặn thấp.

Dấu hiệu

Tôm thẻ chân trắng được ghi nhận là vật chủ chính của IMNV do khả năng gây tỉ lệ chết cao ở loài tôm này. Bệnh thường gây chết và tỷ lệ rớt đáy khá cao, khoảng 40 – 70% quần đàn. Mô đích của nhiễm trùng IMNV là cơ vân (cơ xương, và ít gặp hơn ở cơ tim). 

Biểu hiện ban đầu là phần cơ đuôi trở nên trắng đục, sau đó lan dần khắp cơ thể. Ở giai đoạn nặng có thể dẫn đến hiện tượng hoại tử và đỏ ở phần cơ. Bệnh thường xuất hiện sau khi chài tôm, sự thay đổi đột ngột độ mặn hay nhiệt độ gây sốc tôm… Tôm chết nhưng ruột đầy thức ăn, ngay trước thời điểm bị các yếu tố gây sốc trên. 

Lưu ý: Tránh nhầm lẫn với bệnh cong thân đục cơ, bệnh này thì xuất hiện khoảng ngày thứ 10, biểu hiện phần mô cơ chạy dọc theo cơ thể tôm trở nên trắng đục kèm theo hiện tượng cong thân.

Bệnh cong thân đục cơ xảy ra chủ yếu do thiếu một số chất khoáng thiết yếu trong ao nuôi: Kali, Magie, Canxi… thành phần cần thiết góp phần hình thành lớp vỏ kitin cho tôm hoặc bị sốc bởi yếu tố môi trường, tác nhân vật lý… dẫn đến đục cơ và cong thân. Nếu không phát hiện sớm và có các biện pháp xử lý kịp thời thì tỷ lệ tôm trong ao chết sẽ tăng cao, gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi. 

Phương thức lây truyền

– Lây nhiễm theo chiều ngang: Qua môi trường nước từ tôm bệnh sang tôm khỏe.

– Lây nhiễm theo chiều dọc: Từ tôm bố mẹ sang tôm giống.

– Lây nhiễm chéo: Lây nhiễm bệnh giữa các ao nuôi trong trong cùng 1 khu vực.

Phòng ngừa, kiểm soát bệnh

Điều trị và kiểm soát bệnh

Bệnh hoại tử cơ chưa có cách điều trị hay thuốc đặc trị loại bệnh này. Trường hợp ao đang nuôi nhiễm IMNV, bà con có thể dùng các biện pháp kiểm soát và giảm thiểu sự gia tăng của bệnh như:

Ổn định môi trường ao nuôi, quản lý nhiệt độ, muối, pH.

Tăng cường sục khí, giữ oxy hòa tan từ 4 mg/l trở lên.

Giảm lượng thức ăn hoặc ngừng cho tôm ăn.

Trường hợp bệnh xảy ra với tỷ lệ chết cao, ao nuôi tôm cần được xử lý với Chlorine 30ppm trong vài ngày.

Nếu xử lý tôm vẫn chết số lượng lớn, bà con cân nhắc thu tôm để giảm thiểu mức thiệt hại.

Cách phòng ngừa bệnh hoại tử cơ

Vệ sinh, cải tạo kỹ ao trước và sau vụ nuôi, lựa chọn giống sạch bệnh. Sàng lọc và thả tôm giống không nhiễm IMNV.

Trong quá trình nuôi sử dụng chế phẩm sinh học loại bỏ ô nhiễm và giảm sự phát sinh mầm bệnh.

Có thể khử trùng, diệt khuẩn định kỳ để tiêu diệt virus, vi khuẩn tuy nhiên cần lưu ý khi tác động xuống ao. Sau đó dùng vi sinh để phục hồi hệ vi sinh trong ao.

Tăng cường vitamin, khoáng chất và men đường ruột hỗ trợ tăng đề kháng cho tôm.

Thường xuyên theo dõi và đảm bảo các thông số môi trường được tối ưu.