Giá trị cá tra không chỉ có fillet

Các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản đã lần lượt đưa ra nhiều giải pháp khai thác tối ưu. Nổi bật nhất hiện nay là nhập khẩu công nghệ tinh luyện hiện đại để làm ra các loại sản phẩm dinh dưỡng cao cấp có giá trị kinh tế còn hơn cả fillet.

Sơ chế - bán với giá rẻ

Sản lượng cá tra Việt Nam mỗi năm đạt khoảng 1,2 triệu tấn. Với tỉ lệ 2,6 kg nguyên liệu cho ra 1 kg fillet thành phẩm, các nhà máy chế biến phải xử lý phần còn lại của nguyên liệu sau chế biến lên tới hơn 700 ngàn tấn trong vòng 365 ngày. Nếu xử lý tốt thì đây là mỏ vàng, ngược lại không chỉ lãng phí rất lớn cho “kho báu” của vùng Mekong mà còn nguồn nguyên liệu này trở thành “gánh nặng” cho môi trường.

Trong suốt những năm từ 1987, khi Việt Nam bắt đầu xuất khẩu fillet, đến khi xảy ra cuộc khủng hoảng thừa đầu tiên năm 2008, lượng phụ phẩm cá tra khổng lồ nêu trên được tách riêng bong bóng cá, bao tử cá và da cá để chế biến xuất khẩu hoặc cung ứng cho các nhà hàng trong nước. Phần còn lại thì tách chiết để lấy mỡ thô rồi xuất khẩu sang các nước châu Á với giá rẻ bởi lực lượng thương lái, phần lợi nhuận khổng lồ này thuộc về các thương lái nước ngoài.

Theo khảo sát, giá bán phụ phẩm cá tra vào thời điểm giữa năm 2008 dao động từ 3.500 - 4.000 đồng/ký. Với 1 ký phụ phẩm, người ra có thể làm ra 0,2 ký mỡ cá thô (bán ra mỗi ký từ 13.000 – 14.000 đồng) và 0,3 ký bột cá (bán ra mỗi ký từ 9.000 – 10.000 đồng), chỉ thu lợi nhuận từ 500 – 1.000 đồng/ký. Rõ ràng, nguồn nguyên liệu quý giá này đã bị lãng phí vì mức giá quá bất hợp lý, không tương xứng với giá trị dinh dưỡng tiềm ẩn từ loài thủy sản này.

Tinh luyện: lợi nhuận mỗi năm hàng triệu USD

Đến năm 2010, khi con cá tra Việt Nam vẫn còn lao đao sau khủng hoảng thừa thì một số doanh nghiệp đã có những bước đi đột phá. Tháng 11/2010, công ty CP Vĩnh Hoàn ra mắt dự án sản xuất thực nghiệm dầu sinh học (biodiesel) từ mỡ cá tra do công ty Success Nexus (Malaysia) cung cấp công nghệ, thiết bị.

Đến tháng 12, công ty CP Đầu tư và Phát triển đa quốc gia (IDI) thuộc Tập đoàn Sao Mai ra mắt dự án xây dựng nhà máy tinh luyện mỡ cá tra thành các loại sản phẩm dinh dưỡng cao cấp, có tổng vốn đầu tư 15 triệu USD giai đoạn I và 25 triệu USD giai đoạn II, do Tập đoàn Châu Âu cung cấp thiết bị công nghệ. Đây là những dự án áp dụng giải pháp nhập khẩu công nghệ, thiết bị hiện đại từ nước ngoài để làm gia tăng giá trị và mang lại lợi nhuận cao hơn cho ngành cá tra ĐBSCL.