Một số tổ chức hàng đầu trong nghiên cứu Artemia đang có kế hoạch hợp tác và thành lập Hiệp hội Nuôi trồng Artemia Quốc tế (IAAC) vào cuối năm nay.
Artemia và mô hình nuôi
Artemia là một loại giáp xác có kích thước nhỏ, phát triển tốt trong môi trường nước có độ mặn cao, do có nhiều dinh dưỡng nên trứng artemia được sử dụng làm thức ăn cho tôm sú giống.
Đây là mô hình sản xuất thân thiện với môi trường, sản phẩm không có yếu tố độc hại, hạn chế dịch bệnh, cải tạo đất đai, tạo điều kiện cho việc phát triển nền nông nghiệp bền vững. Do ít tác động xấu nên Artemia rất thân thiện với môi trường, phù hợp với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay, nhất là ở các tỉnh ĐBSCL.
Tiềm năng và thách thức
Hiện các hộ nuôi mô hình Artemia có nhà đầu tư giống, vật tư thiết yếu phục vụ sản xuất, được tập huấn kỹ thuật nên có thêm kiến thức, kinh nghiệm. Đặc biệt, mô hình này dễ chăm sóc, quản lý; giá thu mua sản phẩm ổn định, có nơi bao tiêu sản phẩm nên được rất nhiều người dân lựa chọn.
Việc các trang trại sản xuất giống trong nuôi trồng thủy sản ngày càng được mở rộng đã làm cho nhu cầu về Artemia không ngừng tăng lên. Mức tiêu thụ hàng năm ước tính lên đến khoảng 3.500 – 4.000 tấn, tạo cơ sở cho ngành sản xuất giống sản xuất hơn 900 tỷ tôm post và cá bột với giá trị hơn 2 tỷ USD. Vào thời điểm thu hoạch, khối lượng các loài thủy sản được nuôi bằng Artemia trong giai đoạn đầu là hơn 10 triệu tấn.
Hiện tại có khoảng 90% sản lượng Artemia được thu hoạch từ các hồ muối trên đất liền, điều này có thể gây rủi ro cho tương lai của ngành công nghiệp sản xuất giống, do đó, cần có sự chú ý khẩn cấp về vấn đề này.
Hướng giải quyết
“Cần có những phương pháp mới liên ngành quốc tế để có thể giải quyết các vấn đề và cơ hội liên quan tới Artemia” - Giáo sư Sorgeloos đã đưa ra phát biểu này tại buổi hội thảo về Artemia diễn ra trong Hội nghị toàn cầu về nuôi trồng thủy sản thiên niên kỷ +20 của FAO tại Thượng Hải, vào tháng 9 năm 2021. Hội thảo được tổ chức bởi FAO, Trung tâm Nguồn Giống Artemia của Đại học Ghent, Mạng lưới Nuôi trồng Thủy sản của các trung tâm ở Châu Á – Thái Bình Dương, Hiệp hội Artemia Trung Quốc và Trung tâm Giống Artemia Khu vực Châu Á.
Trong buổi hội thảo, các chuyên gia đã tìm hiểu về nhu cầu và cơ hội để thành lập IAAC, nhằm đảm bảo việc cung cấp Artemia được bền vững, bao gồm nguồn Artemia tự nhiên và cả việc nuôi Artemia có kiểm soát kết hợp với việc sản xuất muối và nuôi cá hoặc các loài giáp xác khác.
Khuyến nghị từ hội thảo
Tầm quan trọng của việc phát triển các phương pháp cải tiến về sản xuất và sử dụng Artemia theo tiêu chuẩn an toàn sinh học trong các trại giống, bao gồm việc cập nhật thông tin về Artemia trên cổng thông tin FAO. Ngoài ra, cần tổ chức các khóa đào tạo về Artemia cho các cơ sở sản xuất giống tại địa phương, để phổ biến cách thức nuôi và tạo điều kiện cho việc áp dụng các quy trình tiêu chuẩn.
Với sự đa dạng của các loài và chủng Artemia hiện có trên thị trường, các đặc tính cụ thể của chúng cần được nghiên cứu để xác định ứng dụng phù hợp nhất cho các loài cá và giáp xác. Điều này có thể liên quan đến thành phần dinh dưỡng, sự nở trứng hoặc các đặc điểm của chúng.
Lựa chọn chủng và nhân giống chọn lọc để phát triển các chủng Artemia cải tiến cho các ứng dụng trong nuôi trồng thủy sản, cần lưu ý đến sự sẵn có của bộ gen Artemia. Nghiên cứu sự thành công về việc sử dụng Artemia trong các trại sản xuất cua giống ở Việt Nam để ứng dụng rộng rãi hơn trong nuôi trồng thủy sản, như một nguồn thức ăn sống mới trong giai đoạn ấu trùng cho tôm hoặc cho cá.
Xem xét lại việc sử dụng các phương pháp làm Artemia phong phú hơn trong các trại sản xuất giống, bởi vì hiện nay nó đang bị hạn chế trong các ứng dụng của sản xuất cá biển và cua. Phương pháp này không chỉ cho phép nâng cao giá trị dinh dưỡng của nauplii mà còn có thể được sử dụng như một cách để cung cấp prebiotic hoặc probiotics cho ấu trùng.
Điều tra tác động của việc biến đổi khí hậu đến sự sản xuất Artemia ở các hồ muối trong đất liền cũng như các cơ sở làm muối ở ven biển. Phát triển các quy trình dựa trên khoa học để đảm bảo việc thu hoạch bền vững các nguồn Artemia hoang dã, đặc biệt là ở Trung Á. Bảo tồn đa dạng sinh học Artemia thông qua các cách thức như ngân hàng u nang, xác định loài, loài “hoang dã” và loài “nuôi”, xác định kiểu gen và đặc điểm của chủng.
Nghiên cứu việc nuôi kết hợp Artemia với cá hoặc các loài giáp xác trong hệ thống thâm canh. Điều tra việc sử dụng sinh khối Artemia làm thành phần protein có giá trị cao trong khẩu phần ăn của con người. Bên cạnh đó, xem xét việc sản xuất kết hợp Artemia trong ngành muối thủ công ở Châu Á và Châu Phi, các vùng sa mạc hoặc vùng đất khô cằn, và các vùng bị ảnh hưởng bởi việc sản xuất muối.
Giáo sư Patrick Sorgeloos và các đồng nghiệp đã đưa ra ý tưởng về IAAC, hiện họ đã thiết lập một trang web tạm thời chứa các thông tin cơ bản và tất cả các cập nhật mới nhất từ cộng đồng nghiên cứu Artemia trên toàn cầu và chúng sẽ được hoàn thiện trong những tháng sắp tới.
