Nguy cơ nhiễm khuẩn từ hải sản tươi sống

Hải sản tươi sống từ lâu đã là lựa chọn yêu thích trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam nhờ vào hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao.

Tuy nhiên, ít ai biết rằng đằng sau những con tôm, con cá còn sống hoặc vừa được đánh bắt, tồn tại nguy cơ tiềm ẩn từ các loại vi khuẩn gây bệnh nguy hiểm như Salmonella, Vibrio và E. coli. Những tác nhân này có thể gây ra các đợt ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng nếu người tiêu dùng không biết cách chọn mua, chế biến và bảo quản đúng cách.

Mối nguy từ vi khuẩn trong hải sản tươi sống

Các nghiên cứu gần đây tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác đã ghi nhận tỷ lệ không nhỏ các mẫu hải sản tươi sống bị nhiễm vi khuẩn gây bệnh. Trong đó, vi khuẩn Salmonella có thể gây tiêu chảy cấp, sốt, và trong trường hợp nặng có thể dẫn tới tử vong nếu không điều trị kịp thời. Vi khuẩn Vibrio — đặc biệt là Vibrio parahaemolyticus và Vibrio vulnificus — thường xuất hiện ở các loại nhuyễn thể như hàu, nghêu, sò sống. Những chủng vi khuẩn này có thể gây ngộ độc nặng, thậm chí gây nhiễm trùng máu ở người có hệ miễn dịch yếu.

E. coli, dù nổi tiếng là vi khuẩn đường ruột, nhưng khi xuất hiện trong hải sản có thể là dấu hiệu của việc nguồn nước bị ô nhiễm phân người hoặc động vật. Những ca nhiễm E. coli nặng có thể dẫn đến suy thận, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.

Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn

Việc hải sản bị nhiễm vi khuẩn thường đến từ nhiều nguyên nhân:

- Nguồn nước nuôi trồng ô nhiễm: Tại nhiều vùng nuôi thủy sản, hệ thống xử lý nước thải chưa đạt chuẩn khiến ao hồ bị ô nhiễm. Đây là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn phát triển.

- Khâu đánh bắt và vận chuyển không đảm bảo: Hải sản không được ướp lạnh đúng nhiệt độ hoặc tiếp xúc với dụng cụ không vệ sinh rất dễ bị nhiễm khuẩn.

- Chế biến và tiêu dùng chưa an toàn: Nhiều người có thói quen ăn hải sản sống như hàu sống, gỏi cá, sushi… mà không biết rõ nguồn gốc, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Cảnh báo từ chuyên gia

TS. Trần Thị Hồng (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết: “Việc tiêu thụ hải sản tươi sống không rõ nguồn gốc là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm tại Việt Nam, đặc biệt vào mùa hè. Các vi khuẩn như Salmonella hay Vibrio có thể nhân lên nhanh chóng nếu không bảo quản đúng cách.”

Bên cạnh đó, theo báo cáo từ Bộ Y tế, trong những năm gần đây, tỷ lệ các ca ngộ độc liên quan đến hải sản chiếm khoảng 20–25% tổng số vụ ngộ độc thực phẩm trên cả nước. Phần lớn đến từ các khu vực ven biển và các chợ hải sản tự phát, nơi việc kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm còn nhiều hạn chế.

Làm sao để bảo vệ bản thân và gia đình?

Để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn từ hải sản tươi sống, người tiêu dùng cần ghi nhớ một số nguyên tắc sau:

- Chọn mua hải sản từ nơi uy tín, có kiểm định nguồn gốc và điều kiện bảo quản rõ ràng.

- Tránh ăn sống các loại hải sản nếu không chắc chắn về độ an toàn. Thay vào đó, hãy nấu chín kỹ, đặc biệt với nghêu, sò, hàu.

- Bảo quản hải sản ở nhiệt độ lạnh thích hợp, không để ngoài không khí quá lâu.

- Vệ sinh kỹ dụng cụ, dao thớt sau khi sơ chế hải sản để tránh lây nhiễm chéo sang thực phẩm khác.

- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi tiếp xúc với hải sản tươi sống.

Không chỉ dừng lại ở người tiêu dùng, trách nhiệm kiểm soát chất lượng hải sản cần sự phối hợp chặt chẽ từ các doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống truy xuất nguồn gốc, quy trình bảo quản khép kín. Chính quyền địa phương cần tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ngoài ra, việc tuyên truyền, giáo dục cho người dân về nguy cơ và cách phòng tránh ngộ độc từ hải sản là vô cùng cần thiết. Các chiến dịch truyền thông, tập huấn kiến thức cho người bán và người tiêu dùng có thể góp phần giảm thiểu nguy cơ này một cách rõ rệt.